FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Brzyno (woj.pomorskie)

Brzyno (niem. Reckendorf), to wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Żarnowieckiego.
Pierwszy przywilej książęcy, zawierający nadanie majątku rycerskiego w okolicy Żarnowca i Krokowej pochodzi z lipca 1284roku. Dotyczy on wsi Brzyno (Bezino), którą Mściwój II wraz z opustoszałym Godętowem nadał dziedzicznie Bożejowi - synowi Witka. Za odbiorcę nadania uważa się cześnika świeckiego, pełniącego swój urząd w latach 1273-1283. Natomiast jego ojca Witka można identyfikować z wojewodą gdańskim w latach 1271-1277, następcą Dobiegniewa na tym urzędzie. Ciekawe,że w następnych dziesięcioleciach dziedzice Brzyna noszą imiona Bożej i Witek. Podobnie jak i w Prusewie - w Brzynie na początku XV wieku istniał młyn, który jednak w późniejszym czasie uległ likwidacji. Nie był to duży obiekt, bowiem jego użytkownik płacił zaledwie 0,75 grzywny rocznego czynszu.
Wzmianka źródłowa o tej miejscowości pochodzi z 1400 roku. Był to wówczas majątek rycerski, liczący 50 włók. W 1570 roku własność rodziny Wejherów, następnie Krokowskich z linii Osiek. W 1635 roku Brzyno niemal całkowicie zostało zniszczone przez pożar. Kolejni właściciele wsi to: generał Józef Przebendowski (1786), Franz Netzlaf (od 1797) i Józef Reck, który kupił wieś w 1839 roku i zmienił jej nazwę na Reckendorf. Liczyła wówczas 59 włók; znajdował się tu folwark, 12 gospodarstw gburskich i czterech zagrodników. W 1872 roku w Brzynie znajdowało się 21 domostw i 241 mieszkańców, w tym katolicy należący do parafii w Żarnowcu. W 1905 roku właścicielem wsi został Hugo Fliessbach. 
W 1839r. Józef von Reck wzniósł dwór i nowe budynki folwarczne. Pierwotny układ przestrzenny był regularny - wokół prostokątnego podwórza znajdowały się budynki gospodarcze oraz dwór otoczony niewielkim parkiem. Pełna czworoboczna obudowa dziedzińca powstała pod koniec XIX wieku; zapewne wówczas zbudowano jedyny zachowany obecnie budynek inwentarski (już nie istnieje!), a ok. 1905 roku nowy budynek dworu. W południowo-zachodnim narożniku muru, okalającego pierwotnie dwór, usytuowano studnię w kształcie rotundy murowanej w dolnej partii z kamienia, w górnej z otynkowanej cegły i przykrytą stożkowym dachem wyłożonym karpiówką.
Cmentarz.
Dawny cmentarz ewangelicki położony jest na wschód od pól, ok 100 m na południe od drogi prowadzącej z Brzyna do Prusewa. Na cmentarz prowadzi aleja brzozowa, znajduje się tam kaplica grobowa z 1935 roku, a w niej dwie płyty granitowe rodziny Zitzewitz z 1839 i 1843 roku.
Cmentarz ten przynależy co prawda do Brzyna, ale mieści się w równej odległości i od Brzyna, i od wspomnianego Prusewa. 
Zwyczajem mieszkańców było obsadzanie ponad stumetrowej alejki lipami, z czasem lipy zastąpione zostały przez brzozy. Dzisiaj nie ma już ani jednej lipy, a do wejścia na nekropolię prowadzą stare brzozy. Tuż po przekroczeniu granicy cmentarza rozpoczyna się kolejna alejka, 56 – metrowa – bzowo-cisowa, wiedzie ona do wybudowanej w 1935 roku kaplicy. W budynku umieszczone zostały najstarsze tablice – z grobów: Friedricha Heinricha Gerharda von Zitzewitz i jego córki Henrietty.  W drodze do kaplicy mijamy, po prawej stronie, pomnik poświęcony Eckhardowi Karlowi Hugonowi Flieβbachowi. Nie wiadomo, czy jest tutaj pochowany, czy tylko upamiętniony, gdyż umarł w Berlinie, a nigdzie nie ma informacji na temat transportu jego zwłok.
Cmentarz w Brzynie w porównaniu z innymi nekropoliami ewangelickimi jest dość zadbany, a to dzięki władzom Gminy Krokowa, które to w 2004 roku zleciły prace porządkowe, takie jak zrobienie ogrodzenia i odnowienie kaplicy. 
Nagrobki znajdujące się na ewangelickim cmentarzu w Brzynie są zadbane, a ich tablice czytelne. Niektóre mają całkiem nowe krzyże drewniane i tablice, na których bez problemu odczytamy imiona i nazwiska osób tam pochowanych:

ŚP
Emilia Burclaff
ur. 07.XII.1886r.
zm. 18.V.1948r.
SPOCZYWAJ W POKOJU

Także starsze nagrobki są oczyszczone z mchu, a napisy pociągnięte czarną farbą.
Niestety faktem jest, że i ten cmentarz nie ustrzegł się dewastacji i kradzieży głównie metalowych części. 
Źródło:
1. Gdański Rocznik Ewangelicki, vol. VI; Gdańsk 2012
2. Dzieje Krokowej i okolic; praca zbiorowa pod red.  Andrzeja Grotha; 2002
3. Księga Komturstwa Gdańskiego; wyd. Karola Ciesielska, Irena Janosz-Biskupowa; Warszawa, Poznań, Toruń 1985
4.. https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzyno
Bardzo dziękujemy Monice Kocubowskiej za namiary na ewangelicki cmentarz w Brzynie oraz dokumentację fotograficzną, którą dla nas sporządziła.