Czarna Dąbrówka (woj.pomorskie)

Czarna Dąbrówka (niem. Schwarz Damerkow) to duża wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Czarna Dąbrówka na północnych obrzeżach Parku Krajobrazowego Doliny Słupi na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 211 z drogą wojewódzką nr 212 . Wieś jest siedzibą gminy Czarna Dąbrówka i sołectwa w którego skład wchodzą również Podkomorzyce i Podkomorki oraz osada leśna Święchowo. Przez Czarną Dąbrówkę przebiegała trasa linii kolejowej Lębork-Bytów-Miastko (obecnie nieistniejąca).

Jak wynika z dokumentów, w 1457 roku wieś była w posiadaniu Martina von Puttkamera. Potem byli tu von Zitzewitzowie, Lettowowie, Wobeserowie. Lustracja z 1717 roku jako właściciela wymienia dwóch Puttkamerów. Bruggemann podaje, że pod koniec XVIII wieku we wsi był folwark i 15 dymów. W 1800 r. Czarna Dąbrówka przeszła w ręce Johanna von Zeromski. Potem znów w latach 1852-1864 należała do Puttkamerów. Ostatnimi właścicielami byli Harry Ikier i następnie Hertha Ikier. W latach międzywojennych Czarna Dąbrówka stanowiła centrum życia gospodarczego południowo-wschodniej części powiatu.
Wielokrotne pożary pozbawiły osadę zabytków architektonicznych. Tutejszy kościół powstał w latach trzydziestych XX w.

Cmentarz.

Na pozostałości dawnego ewangelickiego cmentarza w Czarnej Dąbrówce natrafimy w odległości około 250 metrów od zabudowań miejscowości. Dojazd jest możliwy drogą leśną 200 metrów na zachód od drogi głównej Jasień - Czarna Dąbrówka.
Jest to powstały w XIX wieku cmentarz, którego ogólna powierzchnia wynosi obecnie 0,06 ha (jest to obszar czytelny). Teren cmentarza otoczony jest lasem.
Niewiele odnajdziemy dziś eksplorując teren tej dawnej nekropolii. Większość nagrobków została usunięta i złożona w kilku miejscach na terenie cmentarza. Wszędzie widoczne są jedynie leżące w nieładzie na ziemi kamienne bloki. Widoczne są też pojedyncze podstawy pod krzyż, których dziś już nie ma.
Z informacji, jakie udało nam się zdobyć wiemy, iż jeszcze około roku 2008 można było znaleźć na cmentarzu kilka płyt nagrobnych z fragmentami tablic. Jedna z nich posiadała rozbitą plakietkę, jednak można było odczytać na niej fragment inskrypcji, która brzmiała:

Hier ruhen...(tu brak tablicy)
Rudolf Stenzel
geb. (tu brak tablicy)...Januar 185...(brak tablicy)
gestb. (brak tablicy).... 1913

Właściwie była to jedyna odnaleziona tablica, dzięki której można było wywnioskować, w jakim czasie ów cmentarz funkcjonował.
Nam na tą płytę nie udało się natrafić. Jedyne, co wpadło nam w ręce już w drodze powrotnej, to niewielki element czarnej płyty inskrypcyjnej pochodzącej ewidentnie z płyty nagrobnej. Jedyne, co było widoczne to fragment:

...Jun...
...23.Ju...

Starodrzew został w większości wycięty. Z tego, co udało nam się dowiedzieć - wycinka drzew granicznych (świerk) od strony wschodniej i północnej miała miejsce w 2008 roku. Obecnie teren cmentarza porośnięty jest licznymi samosiejkami m.in. buków oraz klonów.
W poszyciu odnajdziemy bluszcz pospolity, konwalię majową, a także barwinka pospolitego.

Źródło:
1. A. Świetlicka, E. Wisławska; Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego; Słupsk 1998

2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Czarnej Dąbrówce /2017 rok/.