FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Damnica (woj.pomorskie) - cmentarz komunalny

Damnica (niem. Hebron-Damnitz) to wieś gminna położona w odległości 6 km na północ od Słupska. Jest to z pewnością Dębnica, zniemczona na Damnitz i z kolei zrekonstruowana przez komisję URM jako Damnica. Istniały liczne nazwy miejscowe od podstawy dąb, dęb; Darnnitz (1485), od 1756 roku Hebrondamnitz.
Jest to tzw. wieś ulicówka. W 1407 r. wzmiankowany jest "Pribe und Woldach Kuseke zu liithen Damnitze". W 1469 roku książę Eryk nadał braciom Klausowi i Lorenzowi von Stojentin kilka wsi, m.in. Darnnicę. W dokumentach z lat 1485 i 1585 jako właściciele wymieniani są von Schwave. Od lat 20- tych XVII wieku własność Daniela Hebrona, syna Aleksandra Hepbum hrabiego Bothwell, który po uwięzieniu Marii Stuart wraz z bratem Jakubem, mężem królowej, musiał opuścić Szkocję. Po jego śmierci w 1628 roku przeszła w ręce jego syna, Fryderyka. Wieś była własnością rodziny Hebron (Hepburn) do 1717 roku. Następnie kolejny dziedzic, Ernest, sprzedał majątek generałowi Janowi Hańskiemu (Johann von Hainsky). Poprzez małżeństwo dobra przeszły na Friedericha von Puttkamera. Ostatni potomek rodu Hebron zmarł pod koniec XVIll w.
W 1784 r. według opisu Briiggemanna we wsi był folwark, młyn wodny, kuźnia, działał nauczyciel, a dymów było 24. Otatnimi właścicielami była rodzina von Gamp.
Pałac zaprojektowany przez Gustawa Koehlbacha, wybudowany został w latach 70-tych XIX w.; właścicielem był von Blankensee. Pałac ma złożoną bryłę z szeregiem wykuszy i występów, elewacje wschodnia i zachodnia są bogato zdobione, a od zachodu znajduje się taras z balustradą i zejście do parku. Główne wejście do pałacu prowadzi od strony wschodniej, wnętrza parteru mają charakter reprezentacyjny, piętra - mieszkalny, hall główny ma wystrój drewniany, w sali balowej plafon wyobrażający cztery pory roku, ściany pokryte kasetonami wypełnionymi tkaniną i lustra- mi, dawna palmiarnia wyłożona wyłącznie marmurem, jedno z pomieszczeń ma wystrój myśliwski. W otoczeniu pałacu park podworski.
Cmentarz.
W Damnicy założono dwa cmentarze, w tym parafialny, który wciąż jest użytkowany jako cmentarz komunalny. Drugi był miejscem spoczynku właścicieli ziemskich (rodziny von Damnitz). Latem tego roku odwiedziliśmy jednak cmentarz komunalny, który znajduje się po prawej stronie drogi wylotowej z Damnicy w kierunku Słupska.
Rozróżnić można na nim dwa układy przestrzenne: XIX i XX-wieczne. Na podstawie licznie zachowanych pomników nagrobnych można wnioskować, że cmentarz ten funkcjonował od XIX wieku. Najstarszym odnalezionym nagrobkiem jest fragment żeliwnej tablicy z inskrypcją:

Heinrich Böke
gest. 18.03.1888


Na terenie cmentarza zachowało się wiele pomników nagrobnych jak i starych żeliwnych krzyży (około 50), na których doskonale można odczytać inskrypcje pamiątkowe. Na wielu z nich odczytamy także sygnatury wykonawców krzyży. Odnajdziemy również żeliwne ogrodzenia, kamienne krzyże, tablice inskrypcyjne zachowane w nienagannym stanie. Widocznych jest wiele podstaw pod krzyż oraz postumenty w ksztalcie pnia drzewa bez tablic inskrypcyjnych. Na uwagę zasługują także drewniane krzyże, które odnajdziemy na terenie cmentarza oraz te wykonane z metalowych rur.
Wśród niemieckich mieszkańców tu pochowanych przechadzając się pośród rzędów krzyży, dostrzeżemy również nagrobki mieszkańców polskiego pochodzenia. Jeden z takich nagrobków: krzyż z metalowych rur oraz z białą przytwierdzoną tabliczką informuje nas, że została tam pochowana:

ŚP.
Antonina
Bujniewicz Paukszto
ur. 13.10.1881
zm. 26.08.1949
Spoczywaj w pokoju

Wiosną tego roku w ramach projektu ''Biblioteka miejscem spotkań wielu kultur” odbyła się akcja porządkowania dawnego cmentarza ewangelickiego, w której brali udział nie tylko mieszkańcy wsi Damnica, ale również miejscowości sąsiednich oraz Słupska. Inicjatorem całej akcji była pani Ewa Kazanowicz, która wspólnie z grupą zapaleńców pragnie zachować od zapomnienia i zniszczenia te szczególne pamiątki historii byłych mieszkańców Damnicy. Właśnie dzięki pracom porządkowym zostały odnalezione liczne elementy żeliwne - niektóre bardzo ciekawe, jak chociażby kompletny krzyż żeliwny z podstawą upamiętniający Karla Wiedenhöst - weterana wojny francusko-pruskiej (1870-1871) i jego żonę oraz fragment krzyża z grobu Leo Radtke - 29-letniego żołnierza.

Z uwagi na swoje walory i dobry stan zachowania krzyży oraz pomników, cmentarz ten zasługuje na szczególną ochronę.
Źródło:
1. A. Świetlicka, E. Wisławska; Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego; Słupsk 1998
2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu cmentarza w Damnicy/2014 rok/.