FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Kaplica ewangelicko-augsburska w Lęborku - teren dawnego cmentarza ewangelickiego (woj.pomorskie)

Kaplica ewangelicka; stan 2012 rok

Kaplica wybudowana została w 1870 r. przy dzisiejszej ul. I Armii Wojska Polskiego 47 na terenie ówczesnego parafialnego cmentarza ewangelickiego. Pełniła wówczas funkcję kaplicy cmentarnej. Cmentarz ten zajmował rozległy teren pomiędzy dzisiejszymi ulicami 1 Maja i I Armii WP. Najprawdopodobniej założono go po rozpoczęciu kontrreformacji, a
zatem między rokiem 1637 a 1640, czyli jest to najstarsza ewangelicka
nekropolia na terenie Lęborka.

Jak wspominają w swoim artykule ”Zapomniane cmentarze Ziemi Lęborskiej” – Bogdan Libich i Zachariasz Frącek – na cmentarzu tym znajdowały się bardzo ciekawe nagrobki w stylu neogotyckim. W najstarszej zaś części cmentarza zostały wzniesione cztery okazałe grobowce. Nie brakowało też zdobnictwa żeliwnego. Wykonywano płyty pamiątkowe i inne elementy sztuki sepulkralnej. Powstawały one w lęborskich odlewniach żeliwa (np. braci Stutzke przy dzisiejszej ulicy Gdańskiej).
Pod koniec II wojny światowej mieszkańcy Lęborka zaczęli zakopywać w
pobliżu grobów swoich bliskich cenne kosztowności. Wkrótce dało to pole
do popisu tzw. ”poszukiwaczom skarbów”. Spowodowało to, że na początku
lat 60. XX wieku władze Lęborka podjęły decyzję o zamknięciu cmentarza. W roku 1963 rozpoczęto przenoszenie grobów, które zakończyło się jesienią 1965 roku.
Dziś ocalała już tylko wspomniana neogotycka kaplica cmentarna, która
obecnie służy jako kaplica ewangelicko-augsburska. Zaraz za nią znajduje się niewielkie lapidarium oraz tablica pamiątkowa.
Na obecnym lęborskim cmentarzu znajdują się zaś dwie ocalałe mogiły z lat międzywojennych. Są to nagrobki Paula Tiedtke oraz grobowiec rodziny Hübner.

Tablica pamiątkowa wraz z lapidarium
Dwa ocalałe nagrobki, pochodzące z lat '30 i '40 XX wieku
Zachowany do dnia dzisiajszego nagrobek Paula Tiedtke. Wykonany z czarnego granitu w formie prostopadłościanu, na szczycie zwieńczony cynowym odlewem przedstawiającym scenę Zdjęcia z krzyża. Na cokole umieszczony napis: 

Hier ruhet in Gott
unser inniggeliebter Sohn
Flugzeugführer
Paul Tiedtke 
geb.25.Aug.1912
                                gest.28.April.1936

Tu spoczywa w Bogu nasz umilowany Syn 
Pilot lotniczy
Paul Tiedtke
ur.25 sierpnia 1912
zm.28 kwietnia 1936

Obecnie nagrobek znajduje się na współczesnym cmentarzu przy ulicy Kaszubskiej.
Jeden z najstarszych (zachowanych) grobowców znajdujących się na powstałym w 1932 roku cmentarzu przy dzisiejszej ulicy Kaszubskiej należy do lęborskiej rodziny Hübner. Wykonany został z piaskowca.
Teren ewangelickiego cmentarza w latach międzywojennych
Pomnik pamiątkowy na terenie parku
W dniu 15.11.2013 w parku ustawiono pomnik, upamiętniający znajdujący się dawniej cmentarz. Autorem jest Rafał Synowiec.
Tekst na pomniku brzmi:

"W tym miejscu znajdował się dawny cmentarz
ewangelicki. Czas jego powstania szacuje się na wiek XVII. Na cmentarzu
chowano zmarłych z parafii ewangelickiej, staro-luteran, wiernych odłamu
ewangelicko-luterańskiego z gminy separatystycznej oraz zmarłych ze
szpitala św. Jerzego. W latach sześćdziesiątych XX wieku nieczynna już nekropolia została zlikwidowana."
* Informacje o ewangelickim cmentarzu pochodzą z artykułu autorstwa Bogdana Libicha i Zachariasza Frącka – ”Zapomniane cmentarze Ziemi Lęborskiej”, który ukazał się w opublikowanych materiałach z konferencji naukowej Nekropolie Pomorza pod redakcją Józefa Borzykowskiego; Gdańsk 2011
** Stare zdjęcia ewangelickiego cmentarza pochodzą z prywatnych zbiorów ekipy FotoExploracje Lębork