Oskowo (woj.pomorskie) - cmentarz wiejski
Nazwa w dokumencie z 1310 roku zapisana "Ozkowe", w 1313 roku - "Oczkowe", a 1379 "Wozkow".
Najstarsza wzmianka pochodzi z aktu granicznego z 1313 roku sporządzonego przez margrabię Waldemara. Przygraniczne położenie powoduje, że nazwa miejscowości pojawia się i w późniejszych dokumentach związanych z wytyczaniem i regulacją granic, a także z zatargami o granice. W 1621 r. jako właściciele wzmiankowana jest rodzina von Lietzen. Po pokoju oliwskim w 1660 roku elektor Fryderyk Wilhelm utworzył tu przygraniczny urząd pocztowy, co zmieniło przebieg szlaku pocztowego z Berlina do Królewca z ominięciem polskiego Gdańska. Fryderyk Wilhelm zlecił też budowę w Oskowie specjalnego budynku przeznaczonego na pobyty rodziny królewskiej podczas przejazdów nową trasą. Był to tzw. ,,dom królewski".
W 1710 r. Oskowo przeszło w ręce von Miinchowów, a w 1766 roku von Somnitzów. W 1773 r. zatrzymał się tu Daniel Chodowiecki w czasie swej podróży do Petersburga. Wnętrze tutejszej karczmy zostało nawet upamiętnione na rycinie. W 1784 r. w Oskowie był folwark, młyn wodny, karczma, kuźnia, pracował tu nauczyciel, a łącznie były 22 dymy. W 1800 r. za królewskim przyzwoleniem przeszło w ręce Johanna Friedricha Lubbecke i w 1862 r. jeszcze pozostawało w tej rodzinie.
Od 1906 r. dobra osieckie stały się własnością państwową.
Wieś Oskowo przez stulecia należała do ziemi słupskiej.
Cmentarz.
Dawny cmentarz ewangelicki w Oskowie położony jest przy drodze do Rokit w lesie na wzgórzu, nad pradoliną rzeki Bukowiny (za zakrętem szosy). Za jego datę założenia przyjmuje się II połowę XIX wieku. Ogólna jego powierzchnia wynosi około 0,36 ha.
Najstarszy odnaleziony nagrobek pochodzi z roku 1866.
Wchodząc na teren cmentarza ma się wrażenie, jak gdyby był on podzielony na dwie części, a przez centralną jego część przechodziła ścieżka. Pierwotnie był on ogrodzony murem z kamienia polnego, z którego dziś pozostało już niewiele.
Jak większość dawnych ewangelickich nekropolii tak i ten cmentarz nie należy do najlepiej zachowanych: nagrobki są zdewastowane, krzyże kamienne połamane, a teren ogólnie zarośnięty.
Widać wiele podstaw pod krzyż żeliwny, kamiennych ram mogił oraz postumentów w kształcie pnia drzewa bez płyt inskrypcyjnych. Zachowana dokumentacja z lat 80-tych wskazuje, że na terenie cmentarza znajdowały się ogrodzenia żeliwne, po których dziś nie ma już śladu.
W II połowie XX wieku na terenie cmentarza można było naliczyć około 18 wolnostojących nagrobków w tym dwa nagrobki kaszubskie.
W centranym jego punkcie znajduje się współczesny obelisk pamiątkowy, którego tekst w języku niemieckim i polskim brzmi:
Dawny cmentarz ewangelicki w Oskowie położony jest przy drodze do Rokit w lesie na wzgórzu, nad pradoliną rzeki Bukowiny (za zakrętem szosy). Za jego datę założenia przyjmuje się II połowę XIX wieku. Ogólna jego powierzchnia wynosi około 0,36 ha.
Najstarszy odnaleziony nagrobek pochodzi z roku 1866.
Wchodząc na teren cmentarza ma się wrażenie, jak gdyby był on podzielony na dwie części, a przez centralną jego część przechodziła ścieżka. Pierwotnie był on ogrodzony murem z kamienia polnego, z którego dziś pozostało już niewiele.
Jak większość dawnych ewangelickich nekropolii tak i ten cmentarz nie należy do najlepiej zachowanych: nagrobki są zdewastowane, krzyże kamienne połamane, a teren ogólnie zarośnięty.
Widać wiele podstaw pod krzyż żeliwny, kamiennych ram mogił oraz postumentów w kształcie pnia drzewa bez płyt inskrypcyjnych. Zachowana dokumentacja z lat 80-tych wskazuje, że na terenie cmentarza znajdowały się ogrodzenia żeliwne, po których dziś nie ma już śladu.
W II połowie XX wieku na terenie cmentarza można było naliczyć około 18 wolnostojących nagrobków w tym dwa nagrobki kaszubskie.
W centranym jego punkcie znajduje się współczesny obelisk pamiątkowy, którego tekst w języku niemieckim i polskim brzmi:
ZUM GEDENKEN
AN UNSERE TOTEN
Ś.P.
ZA NASZYCH
ZMARŁYCH
AN UNSERE TOTEN
Ś.P.
ZA NASZYCH
ZMARŁYCH
Płyty inskrypcyjne w większości uległy zniszczeniu i tylko gdzieniegdzie można natrafić na ich niekompletne fragmenty, z których można odczytać jedynie czątkowe informacje o osobie tam pochowanej.
Udało się tylko nieliczne fragmentarycznie zidentyfikować:
Udało się tylko nieliczne fragmentarycznie zidentyfikować:
Frau
Joha... (brak części tablicy) August
*18.4.1864
† 25.3. ... (brak części tablicy)
Zu früh den Deine... (brak części tablicy)
Mütterchen zu... (brak części tablicy)
Joha... (brak części tablicy) August
*18.4.1864
† 25.3. ... (brak części tablicy)
Zu früh den Deine... (brak części tablicy)
Mütterchen zu... (brak części tablicy)
Na niekompletnym kamiennym krzyżu:
Otto (brak części krzyża) ...min
* 10.4. (brak części krzyża) ...82
† 21.10.1940
* 10.4. (brak części krzyża) ...82
† 21.10.1940
Jedna dobrze zachowana płyta koloru białego wkomponowana w kamienny obelisk leży przewrócona na ziemi. Imponuje swoim rozmiarem oraz wykonaniem, co może wskazywać o majętności osoby tam pochowanej. Na tejże tablicy możemy odczytać:
Else Keil
geb. Kappe
* 24.7.1911 † 2.8.1942
geb. Kappe
* 24.7.1911 † 2.8.1942
U dołu płyty znajduje się fragment tesktu z 1 Listu do Koryntian (1Kor.13.13).
Na kolejnym dobrze zachowanym w całości nagrobku odczytamy:
Na kolejnym dobrze zachowanym w całości nagrobku odczytamy:
Hugo
Groth
* 7.4.1897
† 26.12.1933
Groth
* 7.4.1897
† 26.12.1933
Co ciekawe, na kilku nagrobkach można znaleźć niewielkich rozmiarów gliniane krzyżyki oraz kamienie z napisem ''unvergessen Trautchen''.
Charakter rozplanowania cmentarza jest geometryczny. Całość układu nekropolii jest czytelna w przeciwieństwie do kwater.
Starodrzew zachowany jest w dostatecznym stanie. Widoczne są świerki oraz kilka modrzewi.
Charakter rozplanowania cmentarza jest geometryczny. Całość układu nekropolii jest czytelna w przeciwieństwie do kwater.
Starodrzew zachowany jest w dostatecznym stanie. Widoczne są świerki oraz kilka modrzewi.
Cmentarz w Oskowie dawniej
Źródło:
1. Urząd Gminy Cewice
2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Oskowie /2015 rok/.