Pomnik poległych w I wojnie światowej obywateli Lęborka

Pomnik poległych w I wojnie światowej obywateli Lęborka powstał z inicjatywy organizacji kombatanckich stowarzyszeń ojczyźnianych - Czarnych Huzarów. Początkowo zamierzano stworzyć prosty obelisk z dekoracyjną płytą. Przeciwko takiemu upamiętnieniu poległych zaprotestowało Niemieckie Stowarzyszenie Ojczyźniane. Uznało mianowicie, że poległym bohaterom należy się coś większego i bardziej wymownego. Ogłoszono zbiórkę funduszu na powstanie monumentalnego pomnika. Ówczesne gazety pisały, że każdy obywatel „naszej ziemi ma moralny obowiązek partycypować w kosztach budowy pomnika". Wkrótce powołano komisję, która postanowiła zlecić jego budowę miejscowym firmom. Zanim to nastąpiło zaczęły napływać bezpłatne projekty różnych autorów, w tym artystów plastyków z Berlina i Drezna.
Po długich debatach wybrano projekt inspektora podatkowego Pahnke.
Podstawą jego projektu było motto: „W ciągłych przemianach dziejowych
zmienia się wszystko, przemijają nawet bogowie, ale boska idea
pozostaje". Pomnik miał nawiązywać do sagi o Odynie bogu wojny. Nie miał
się składać z wymyślnych figur i alegorycznych obrazów, lecz być
monumentem o wymowie zrozumiałej dla każdego mieszkańca ówczesnego
Lęborka. Miał mieć kształt niby kaplicy, altany czy właśnie planowej
świątyni. Dawni mieszkańcy nazywali go Walhalla, czyli siedziba Odyna.
Wznosił się on na fundamencie o szerokości 11 metrów. Zbudowany był
z potężnych granitowych prostopadłościanów zwieńczonych orłem -
symbolem niemieckości. Wysokość kopuły z orłem wynosiła 12 m. Centralną
część świątyni Odyna stanowił wykonany także z granitu sarkofag oraz
ozdobny stalowy hełm z dwoma mieczami, które miały przypominać poległych żołnierzy. Na sarkofagu widniała inskrypcja:

„Uczyniliśmy to dla Was"

Wokół wznosiło się osiem połączonych łańcuchem z kutego żelaza filarów.
Wejście przyozdobione było kotwicą i ognistym mieczem symbolizującym
niemieckie prawo istnienia. Fryz monumentu zwieńczony był szeroką wstęgą, na niej złote litery tworzące napis:

„Z wdzięcznością składa cześć swym poległym bohaterom wojny światowej 1914-1918 miasto rodzinne Lębork"

Całość stała na cokole o wysokości 1,5 m. Do wnętrza świątyni szło się schodami w górę. Platforma wyłożona była białym marmurem. Pomnik został odsłonięty i poświęcony w sierpniu 1928 r. Samo odsłonięcie zgromadziło dwutysięczny tłum lęborczan, którzy szli w zwartym pochodzie. Przed pomnikiem czekało drugie tyle mieszkańców miasta. Tam powitał wszystkich radca sądu grodzkiego Siemens. W uroczystości wzięli udział członkowie rodzin poległych, inwalidzi wojenni, przedstawiciele władz, powiatowego
Stowarzyszenia Bojowników i Prowincjonalnej Grupy Poszkodowanych przez wojnę oraz związków, stowarzyszeń i cechów. Siemens podkreślił, że spis poległych sporządzono przez miejscowego urzędnika Urzędu Stanu Cywilnego i zawiera nazwiska tych tylko osób, które wyruszając na wojnę były oficjalnie zameldowane w Lęborku.

źródło:
Z. Frącek, Śmierć, cmentarze i sztuka funeralna na ziemi lęborskiej

Zdjęcia pomnika pochodzą z prywatnych zbiorów autorów serwisu FotoExploracje Lębork.