FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Przodkowo (woj.pomorskie) - cmentarz przykościelny

Przodkowo (niem. Seefeld) to duża wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Przodkowo przy drodze wojewódzkiej nr 224. 

Początki wsi Przodkowo datują się od XIII wieku – już wtedy był tu kościół. W pierwszej połowie XV wieku miejscowość weszła w skład posiadłości kartuzów, którzy mieli w Przodkowie papiernię, w XVI – XVII wieku dzierżawioną przez Ardenów.
Ziemie dzisiejszej Gminy Przodkowo należały administracyjnie w okresie książąt pomorskich do kasztelani gdańskiej /istnieje przypuszczenie, że kościół we wsi Przodkowo oraz parafię założyli właśnie książęta pomorscy/. Gdy Krzyżacy zajęli w 1308 roku Pomorze Gdańskie, gmina podlegała komturii gdańskiej. W okresie Rzeczypospolitej Szlacheckiej /1466-1772/ większość wsi także należało do powiatu gdańskiego. Widać tu więc ciągłą grawitację terenu przodkowskiego do Gdańska. Na skutek zajęcia w 1772 roku Pomorza Gdańskiego przez Prusy, a w II rozbiorze Polski w 1793 roku – samego Gdańska, tereny Przodkowa weszły do nowej prowincji Prusy Zachodnie, do Kamery Wojny i Domen, w Kwidzynie, zwanej też Rejencją Zachodniopruską. W 1815 roku Przodkowo i jego okolice weszły w skład nowo utworzonej Rejencji w Gdańsku. Po nowym podziale administracyjnym Prus Zachodnich, zaczął funkcjonować powiat kartuski, któremu podlegały też /i do dziś podlegają/ tereny obecnej Gminy Przodkowo. Pod względem administracji kościelnej Kościoła Rzymskokatolickiego wsie i parafie Gminy Przodkowo zmieniały przynależność do diecezji kilkakrotnie. Początkowo teren ten przynależał do diecezji kołobrzeskiej. Gdy w 1124 roku utworzono biskupstwo włocławskie – do diecezji kujawskiej, zarządzanej przez archidiakona pomorskiego, rezydującego w Gdańsku. Kiedy w 1821 roku papież Pius VII przyłączył lewostronną /względem Wisły/ część Pomorza do diecezji chełmińskiej, parafia przodkowska weszła w skład tych obszarów. Od 1992 roku parafia Przodkowo należy do diecezji pelplińskiej. Obecna nazwa wsi Przodkowo utrwaliła się ostatecznie w XIX wieku, choć wieści o samej wsi widnieją już w źródłach krzyżackich wieku XIV. Z tego okresu można napotkać zapisy, dające się sprowadzić do etymologicznej postaci Seefeld – nazwy niemieckiej, wywodzącej się od rzeczowników see „jezioro” i feld „pole”, czyli niejako „Pole nad jeziorem”. Chodziło tu prawdopodobnie o Jezioro Księże. Wiele mieszkańców Przodkowa mówi na wieś Przedkowo. Takie też zapisy można spotkać najczęściej już od XVI wieku. Nazwa Przedkowo pochodzi prawdopodobnie od człowieka imieniem Przedek /zdrobnienie staropolskiego Przedstaw/, który dał początek wsi a może i był jej właścicielem. Ponieważ imię Przedek wyszło z użycia, nazwę wsi kojarzono z innymi rdzeniami wyrazowymi, takimi jak: prząść stąd Przodkowo i Prządkowo oraz przodek , stąd Przodkowo. Ta wersja utrwaliła się ostatecznie i do dziś dnia jest oficjalną nazwą wsi.
Cmentarz.
W Przodkowie istnieją dwa cmentarze: cmentarz przykościelny oraz parafialny, który niegdyś był nekropolią ewangelicką, a dzisiejsza przynależność wyznaniowa to katolicka. 
Cmentarz przykościelny znajduje się na terenie parafii p.w. św. Andrzeja Apostoła. Powstał najprawdopodobniej w II połowie XIX wieku. Niegdyś również był nekropolią ewangelicką. Dziś znajdują się na nim zarówno pochówki historyczne jak i współczesne. Ogólna powierzchnia cmentarza wynosi około 0,47 ha. Znajduje się on w centrum wsi, przy drodze Przodkowo-Kartuzy.
Do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne księgi parafialne, które były w posiadaniu parafii do 1928 roku (księgi zmarłych prowadzone były od 1873 roku), a później zostały wywiezione do Niemiec. 
Na terenie cmentarza przykościelnego odnaleźć można nie tylko groby o znaczeniu historycznym, ale też miejsca pochówku osób szczególnie zasłużonych. Do tego typu osób zaliczają się m.in. dawni proboszczowie parafii p.w. św. Andrzeja Apostoła w Przodkowie, którzy tu spoczęli:

Ksiądz Franciszek Kwade
Proboszcz Parafii (1837-1862)
*1.2.1795  †26.2.1862

Ksiądz Radca Paweł Jankowski
Proboszcz Parafii Przodkowo
1906-1978

Ksiądz Józef Paszołta
Proboszcz/były dziekan i radca Przodkowo
1880-1962

Ksiądz Antoni Karpiński
Proboszcz Przodkowa
1905-1927

Oprócz tego na terenie cmentarza znajdują się zabytkowe nagrobki rodzin:
Mieszko, 
Schwabe,
Wiccy,
Kreft,
Skrzypkowscy

Zachowały się nagrobki wraz z żeliwnymi krzyżami, na których można bez problemu odczytać dane osoby tam pochowanej:

Tu 
spoczywa 
ś.p.
Emilie Pipka
urodzona 27 Marza 1864, umarła 22 Czerwca 1896
z Przodkowa

Można też znaleźć kamienne nagrobki z tablicami inskrypcyjnymi:

Tu spoczywa w Bogu
mój dobry i kochany
mąż i ojciec
Julius Rzóska
*17. kwietn. 1848
†18. listop. 1911

lub

Tu spoczywa w Bogu
mój kochany mąż
i nasz troskliwy ojciec
Józef Wojewodka
ur.11.Lipca 1862,
um.1.Grudnia 1908.
Prosi o pobożne Zdrowaś Marya
Cmentarz został założony wokół kościoła, o rzucie nieregularnym, zbliżonym do kwadratu. Całość jest dobrze czytelna, brak kawter zaś czytelność nagrobków i mogił jest zachowana. W zachodniej części cmentarza nagrobki zachowane są w stanie dobrym. W części wschodniej zachowane są nieliczne. Widać, że teren był równany, co spowodowało, że dziś nie zachowały się ślady po układzie mogił. 
Cmentarz przykościelny w Przodkowie jest ogrodzony murem ceglanym, otynkowanym. Bramę stanowią słupki ceglane, kute wrota oraz furtki. Na jego terenie znajduje się kościół p.w. św. Andrzeja z ciosów kamiennych i cegły (powstanie parafii przodkowskiej sięga korzeniami początków XIII wieku).
Na terenie nekropolii przykościelnej znajduje się również zbiorowa mogiła więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof zamordowanych przez hitlerowców w lutym 1945 w czasie tragicznego marszu ewakuacyjnego. Napis na tablicy brzmi:

ZBIOROWA MOGIŁA WIĘŹNIÓW
OBOZU KONCENTRACYJNEGO
 ,,STUTTHOF''
ZAMORDOWANYCH PRZEZ
HITLEROWCÓW
W LUTYM 1945
W CZASIE TRAGICZNEGO 
MARSZU EWAKUACYJNEGO
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI

Zaraz obok stoi równiez pomnik-tablica ku czci Polaków poległych w I wojnie światowej. Na tablicy znajdziemy 91 nazwisk.

Jeżeli chodzi o drzewostan - na terenie cmentarza widać późniejsze nasadzenia drzew. W części wschodniej drzewostanu brak.

Teren cmentarza przykościelnego w Przodkowie dawniej.

Źródło:
1. www.przodkowo.pl
2. Przekazy ustne
3. Wywiad z księdzem proboszczem
4. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Przodkowie /2015 rok/.