FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Runowo (woj.pomorskie)

Runowo (niem. Gross Runow) to wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Potęgowo.

Pierwsze wzmianki na temat Runowa pojawiają się już w roku 1359, a potem w 1421 rok, gdzie wieś wymieniana jest jako lenno rodu Grumbkowsches. W roku 1523 dzięki Jasperowi Grumbkow miejscowość otrzymuje nazwę Runowo. W 1690 roku dzięki staraniom Joachima von Grubkow i Fryderykowi III powstaje tutaj dom dla 12 biednych osób, które były podporządkowane zarządcy majątkowemu. W Runowie znajduje się XVII-wieczny pałac, który został wybudowany przez von Grumbkow. W okresie Międzywojennym i w czasie wojny w Pałacu mieściła się siedziba frmy zajmującej dostawami do Wermachtu oraz Hotel (GESTHAUS).

Cmentarz.
W Runowie założono dwa cmentarze - wiejski i rodowy. 
Cmentarz wiejski zlokalizowano na północ od miejscowości, nieopodal przebiegającej tam linii kolejowej i obecnej drogi nr 6. Źródła kartograficzne pokazują, że został on założony na planie prostokąta z wejściem głównym od strony wschodniej. Obecnie granice nekropoli zostały zatarte przez otaczający ją kompleks leśny. Jednak w miejscu pierwotnego usytuowania cmentarza zachowało się kilkadziesiąt miejsc pochówków wyznaczających poszczególne rzędy oraz aleja lipowa dzieląca założenie na dwie kwatery i prowadząca do pomnika poświęconego poległym podczas I wojny światowej żołnierzom - mieszkańcom Runowa. Wokół pomnika wzniesiono wysoki mur kamienny.
Na jednostopniowej podstawie pomnika znajduje się płyta kamienna. Zwieńczona była ułamanym (leży u stóp pomnika) kamiennym Krzyżem Żelaznym. Na czarnej tablicy zachował się wklesłoryty napis białą czcionką. Pomnik ozdobionyjest motywami liści dębu i jemioły oraz falistymi, secesyjnymi liniami. Częściowo jest uszkodzony, w tablicy z inskrypcją widoczny jest duży, okrągły otwór - najprawdopodobniej po kuli. Tekst na tablicy:

Im grossen Völkerringen / 1914-1918 / starben denHeldentod fürs Vaterland / aus Grossrunow:
(Z Runowa Wielkiego bohatersko polegli za Ojczyznę w wielkich zmaganiach narodów 1914-1918):

Res. Paul Chill 20.8.14
Untffz. Otto Chill 26.7.15
Res. Karl Pethke 20.8.14
Gefr. Willi Pethke 2.1.18
Seesold. Otto Rahn 11.11.14
Grend. Willi Topel 13.2.15
Jäger Hermann Topel 13.2.15
Grend. Hermann Rennhack 27.7.15
Grend. Ernst Schoth 20.5.16
Ers. Res. Paul Bijeschke 8.7.16
Musk. Robert Bijeschke 15.11.16
Musk. Hermann Pethke 7.8.16
Musk. Otto Gurtz 17.8.16
Kann. Willi Fruggel 9.10.16
Gefr. Paul Fruggel 21.4.17
Musk. Fritz Fruggel 20.4.18
Res. Otto Erdmann 30.6.17
Untffz. Max Prüske 18.4.18
Musk. Otto Knuth 18.6.18
Untffz. ... ...ke 28.8.18
M... ... ...29.9.18
Lehrer Vz... ... ...oseck 7.5.18
Lehrer Lt. d. R. Paul Schuth 23.8.18
Lehrer Musk. Erich Schramm 28.3.16
Lehrer Musk. Johannes Mews 7.6.17


Sie lebten ihrer Pflicht / Wer diesen Ruhmgewann , stirbt auch im Tode nicht.
(Żyli dla obowiązku. Kto tym zasłynął, nie zginie nawet po śmierci.)




Pomnik upamiętniający poległych mieszkańców Runowa podczas I wojny światowej za czasów swojej świetności; lata 30-te.
Źródło:
1. Machura Warcisław; Dawne miejsca pamięci o żołnierzach na terenie powiatu słupskiego; Słupsk 2011(informacje o pomniku)
2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Runowie /2013 rok/.