Sarbsk (woj.pomorskie)
Wicko na południowym brzegu Jeziora Sarbsko, na trasie Lębork – Łeba. Sarbsk jest małą wsią
położoną na północnym wschodzie Gminy Wicko. Sąsiaduje z miejscowościami: Ulinia, Dychlino, Szczenurze.
Majątek Sarbsko wymieniany był w dokumentach już w 1402 r. Do około 1800 roku pozostawał w rękach
rodziny von Sarbski, jednak oprócz tego była również własnością Jatzkowów, Ripków i Natzmerów.
Cmentarz.
Cmentarz w Sarbsku był cmentarzem przykościelnym. Niestety dziś na palcach jeden ręki można wymienić pozostałe tam jeszcze dziś nagrobki.
Jego powierzchnia pierwotnie wynosiła 0,41 ha.
W 1598 roku ukończono budowę drewnianego kościoła, który przetrwał
do 1913 roku. W 1919 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, który konsekrowano w 1922 roku. To właśnie wtedy większość nagrobków usunięto i zachowały się nieliczne tablice nagrobne z lat 1925-1927.
W północnej części cmentarza w latach 1968-1970 wybudowano plebanię. Uwagę zwraca cenotaf z 1918 roku Alfreda Zandera – potomka właścicieli dóbr rycerskich Sarbska, który zginął 5 maja 1918 roku na froncie francuskim w bitwie pod Bapaume.
Znajdujący się obok cenotafu niewielki kamień informuje nam, że właśnie
spoglądamy na miejsce spoczynku rodziny Zander:
Kamień o wymiarach 90 x 80 x 80 cm ustawiony obok kościoła z wklęsłorytym napisem oraz wizerunkiem Krzyża Żelaznego na górnej płaszczyźnie. Napis częściowo zatarty. To, co można jeszcze dziś odczytać:
Jego powierzchnia pierwotnie wynosiła 0,41 ha.
W 1598 roku ukończono budowę drewnianego kościoła, który przetrwał
do 1913 roku. W 1919 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, który konsekrowano w 1922 roku. To właśnie wtedy większość nagrobków usunięto i zachowały się nieliczne tablice nagrobne z lat 1925-1927.
W północnej części cmentarza w latach 1968-1970 wybudowano plebanię. Uwagę zwraca cenotaf z 1918 roku Alfreda Zandera – potomka właścicieli dóbr rycerskich Sarbska, który zginął 5 maja 1918 roku na froncie francuskim w bitwie pod Bapaume.
Znajdujący się obok cenotafu niewielki kamień informuje nam, że właśnie
spoglądamy na miejsce spoczynku rodziny Zander:
Ruhestätte der Familie Zander
Kamień o wymiarach 90 x 80 x 80 cm ustawiony obok kościoła z wklęsłorytym napisem oraz wizerunkiem Krzyża Żelaznego na górnej płaszczyźnie. Napis częściowo zatarty. To, co można jeszcze dziś odczytać:
...der sterben ..... Grösse / starb bei ..... am 3 Mai 1918 / der Heldentod / leutnant der Res[erve] II Battersturm / Inf. Feld-Artl. Reg[iment] 79 / Alfred Zander / Ritter des Eisernen Kreuzes II .....
Er ruht in ..... Erde auf den / Heldenfriedhof Grevillers.
Dir Erde ist des Herrn / und war darinnen ist. / Ps.24.1
Napis na kamieniu pamiątkowym Alfreda Zandera jest fragmentem Psalmu
rozdz. 24 w. 1. z Biblii Tysiąclecia.
rozdz. 24 w. 1. z Biblii Tysiąclecia.
Do Pana należy ziemia i wszystko co ją napełnia
W dalszej kolejności na terenie kościoła natrafimy na inne nagrobki. Oparta o drzewo kamienna płyta z tablicą pamiątkową:
Hier ruhet in Gott
unser kleiner Liebling
Ingrid Lemke
*26.3.1927 †21.11.1927
unser kleiner Liebling
Ingrid Lemke
*26.3.1927 †21.11.1927
Na górnej części płyty znajduje się fragment ułamanego krzyża żeliwnego.
Kolejny nagrobek w całkiem dobrym stanie, który odnajdziemy na przylegającym do kościoła terenie:
Kolejny nagrobek w całkiem dobrym stanie, który odnajdziemy na przylegającym do kościoła terenie:
Hier Ruhet in Gott
Emma Witt
geb. Balke
geb.16.4.1877
gest.30.10.1945
Emma Witt
geb. Balke
geb.16.4.1877
gest.30.10.1945
Po lewej stronie od wejścia w kierunku kościoła, zaraz przy płocie natrafimy na cztery mogiły bez pomników. Są usypane i jedynie obite drewnianą ramą. Wszystkie mają wbite metalowe zdobione krzyże z tabliczkami nagrobnymi w języku polskim:
Ida Pieper
zm. 1945
Otto Pieper
ur. dn.30.V.1900
zm. dn.29.V.1955 r.
AVE MARIA
zm. 1945
Otto Pieper
ur. dn.30.V.1900
zm. dn.29.V.1955 r.
AVE MARIA
Dwa kolejne nagrobki należące do rodziny Krawieckich.
Herman Krawiecki
ur.dn.22.X.1872
zm.dn.23.III.1962 r.
Hermina Krawiecka
z.d. Majka
zm.dn.15.X.1950 r.
SPOCZYWAJĄ W BOGU.
ur.dn.22.X.1872
zm.dn.23.III.1962 r.
Hermina Krawiecka
z.d. Majka
zm.dn.15.X.1950 r.
SPOCZYWAJĄ W BOGU.
W niektórych częściach terenu przykościelnego da się zauważyć metalowe elementy przytwierdzone do pozostałości betonowej konstrukcji, które wystają spod trawy. Być może pierwotnie było to cmentarne ogrodzenie (?) Widać też pozostałość po jednym polu nagrobnym oraz kamienne płyty leżące na ziemi bez jakichkolwiek inskrypcji identyfikacyjnych.
Kościół w Sarbsku (rok 1939); zdjęcie pochodzi ze strony: http://reiseleiter-leba.eu/
Źródło:
1. http://www.reiseleiter-leba.eu/
2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Sarbsku /2014 rok/.