Stara Dąbrowa (woj.pomorskie)

Stara Dąbrowa (niem. Alt Dammerow), to wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Damnica w pobliżu drogi krajowej nr 6 (E28). Wieś jest położona w odległości 18,5 km od Słupska. W latach 1945-54 siedziba gminy Stara Dąbrowa.

DAWNE NAZWY WSI: Damerow, Damerowe (1304-1309), Damberowe (1315); nazwa topograficzna od ''dąbrowa'', czyli lasu dębowego, który musiał być wyróżnikiem okolicy.

Stara Dąbrowa powstała jako niewielka wieś - ulicówka. W czasach pruskich była jedną z osiemnastu wsi królewskich, podległych administracyjnie Urzędowi w Słupsku. Kartoteka Królewsko-Pruskiego Urzędu w Słupsku zawierała w 1732 roku następujące wpisy:

Wójt: Friedrich Lemke,

Chłopi: Hanß Mitzcke, Jürgen Mitzcke, Peter Wiedenhöfft, Martin Priebe, Peter Schmidt,

Koseci - zatrudnieni na stałe w folwarku: Christian Albrecht, Jochem Albrecht.

Według Brüggemann'a w roku 1784 w Starej Dąbrowie mieszkało dziesięciu chłopów, wójt, który jednocześnie pełnił funkcję Królewskiego Leśniczego, czterech osadźców na folwarku, dwóch chałupników - razem trzynaście dymów.

Podczas wojny, w latach 1941/42, w tutejszej księdze adresowej, wymieniono m.in. kasę oszczędnościowo-pożyczkową.

Wszyscy mieszkańcy byli ewangelikami. Mieszkańcy Starej Dąbrowy należeli do parafii w Zagórzycy, a przez to do obwodu kościelnego Słupsk-Stare Miasto. Droga do Zagórzycy była dość długa i trudna dla starszych osób i dlatego czasami msze odprawiane były w szkole. Często było to tylko czytanie Pisma przez miejscowego nauczyciela. Nauczyciel miał również za zadanie budowę "leśnego" kościoła na posesji przy drodze do Zagórzycy tuż za cmentarzem.

Cmentarze.

W Starej Dąbrowie zostały zlokalizowane dwa cmentarze, które położone są w niewielkiej odległości od siebie. Oba są cmentarzami wiejskimi.

Kiedy któregoś marcowego popołudnia postanowiliśmy wyruszyć, aby je odnaleźć, nieco się pogubiliśmy, gdyż nawigacja wyprowadziła nas ,,w pole''. Z pomocą przyszła nam jedna z dawnych mieszkanek Starej Dąbrowy (obecnie mieszka w centralnej Polsce), która szczęśliwym dla nas trafem uprawiała w lesie tzw. nordic walking. Kobieta bez wahania potwierdziła, że faktycznie w tej okolicy znajdują się dwa stare cmentarze, po których ''dziś już nic się nie zostało'' i zaproponowała, że nas tam nawet zaprowadzi, na co przystaliśmy z radością.

Podczas drogi opowiedziała nam, jak za jej czasów cmentarze te wyglądały, choć starszy był już bardzo zdewastowany. Niedługo potem trafiliśmy na miejsce.

Wcześniejszy XIX-wieczny cmentarz został założony w lesie przy drodze do Zagórzyczek. Na jego terenie nie pozostało się niemalże nic, co wskazywałoby, że niegdyś znajdowała się tu nekropolia. Teren został całkowicie wyczyszczony z kamieni nagrobnych. Natrafiliśmy jedynie na jedną podstawę pod krzyż, kilka luźnych kamieni oraz fragment górnej części żeliwnego krzyża, który oparliśmy o jedno z drzew. W oczy rzucają się natomiast porozrzucane dawno wypalone znicze. Gdzieniegdzie można zauważyć niewielkie wgłębienia w ziemi, które mogą wskazywać na istnienie niegdyś w tym miejscu mogił.

Cmentarz późniejszy znajduje się również w lesie na północny wschód od miejscowości. Można go odnaleźć na mapach z roku 1935. Tu również niewiele się z niego zostało. Wszędzie leżą poprzewracane i połamane postumenty nagrobne, zauważyć można kilka kamiennych ram mogił, jak również podstaw pod krzyż. Nie natrafiliśmy na jakąkolwiek tablicę inskrypcyjną. Pod jednym z drzew odnleźliśmy uszkodzony ażurowy krzyż żeliwny, który prawdopodobnie pochodził z mogiły dziecięcej. Niestety brak było porcelanowej tabliczki, która jednoznacznie potwierdziłaby nasze przypuszczenia. Podczas eksploracji terenu cmentarza spod piachu udało nam się również wydobyć kamienny krzyż, na którym widniała inskrypcja:

Hier ruhet in Gott

Artur Nehn

(imię i nazwisko przypuszczalnie, gdyż stan kamienia daje wiele do życzenia)

* (nieczytelny fragment) 4.1915 † 19 (?). 6.1939

(u dołu inskrypcja nieczytelna)

Granice cmentarza zostały całkowicie zatarte i całościowy układ jest nieczytelny.