Stilo/Osetnik (woj.pomorskie)
Kolonia jest częścią składową sołectwa Sasino. Osetnik znajduje się na terenie Nadmorskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Położone na wysokości -1,5 m n.p.m.
Brzeg Bałtyku jest oddalony o 1,6 km od Osetnika. Ok. 0,6 km na północny zachód zlokalizowana jest Latarnia Morska Stilo. Ok. 1 km na północny wschód znajduje się wzniesienie Chodzież. Na zachód od osady znajduje się rezerwat przyrody Mierzeja Sarbska. Ok. 1,5 km na południowy wschód leży Sasinko.
W Stilo znajduje się pole kempingowe oraz sklep spożywczy. Od ponad
25 lat w miejscowości tej organizowane są obozy harcerskie. W miejscowości znajduje się plaża, pozbawiona infrastruktury turystycznej.
Początki osady wokół latarni morskiej datuje się na koniec XVIII wieku. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Założenie owego małego osiedla nastąpiło z inicjatywy Łeby. Początkowo
stała tu chatka zbudowana w 1784 roku, zwana Łebski Bór. Długo obszary
wokół były tylko pastwiskami, porosłymi krzewami i ostami. Stąd być może
nazwa "Osetnik". Pierwszy dzierżawca Michał Stielow i kolejne trzy
pokolenia jego rodziny mieszkały już w dwurodzinnym budynku i dały nazwę osiedlu "Stielow", które pojawia się po raz pierwszy w aktach w 1842 roku. Z czasem ta nazwa wypiera poprzednie i jako spolszczone Stilo
funkcjonuje dzisiaj zwłaszcza w odniesieniu do obecnej tu latarni
morskiej. Większego znaczenia osada nabrała, gdy na pobliskiej, wysokiej
wydmie umieszczono znak żeglugowy.
Kolejny właściciel gospodarstwa Fryderyk Bork został "strażnikiem światła". Znak nawigacyjny miał wysokość 66 stóp, przypominał ośmioboczną piramidę i dobrze spełniał swą rolę przez 45 lat. W latach 1899 - 1901 wydarzyło się w tym rejonie wybrzeża szereg wypadków morskich; wiele statków wpadło na mieliznę. W końcu rząd pruski zdecydował wybudować nowoczesną latarnię błyskową. Budowa trwała od 1904 do 1906 roku.
Obecnie Osetnik jest malutką wsią, gdzie mieszkają głównie latarnicy z
rodzinami.
Cmentarz.
Cmentarz w Stilo próbowaliśmy namierzyć już kilkanaście razy. Według mapy topograficznej znajdował się on w odległości ok. 800 metrów od osady. Wraz ze skalibrowaną M-blatką ruszyliśmy w teren i współrzędne dokładnie pokazały nam miejsce, gdzie według mapy powinien się ów cmentarz znajdować.
Miejsce to wcale nie przypominało terenu cmentarza: położone jest na wzgórzu, na którym brak charakterystycznej ''cmentarnej'' roślinności, jak choćby bluszczu lub jakiejkolwiek innej. Niewielki fragment ogrodzony jest drewnianym płotem, który dziś już jest częściowo zniszczony. Nigdzie nie widać żadnych pozostałości nagrobków (nie ma ani jednego kamiennego elementu). Jedyne, co zastanawia, to deska, która niegdyś przybita była do drzewa - dziś leży na ziemi. Widnieje na niej wyryty drukowanymi literami napis:
Cmentarz w Stilo próbowaliśmy namierzyć już kilkanaście razy. Według mapy topograficznej znajdował się on w odległości ok. 800 metrów od osady. Wraz ze skalibrowaną M-blatką ruszyliśmy w teren i współrzędne dokładnie pokazały nam miejsce, gdzie według mapy powinien się ów cmentarz znajdować.
Miejsce to wcale nie przypominało terenu cmentarza: położone jest na wzgórzu, na którym brak charakterystycznej ''cmentarnej'' roślinności, jak choćby bluszczu lub jakiejkolwiek innej. Niewielki fragment ogrodzony jest drewnianym płotem, który dziś już jest częściowo zniszczony. Nigdzie nie widać żadnych pozostałości nagrobków (nie ma ani jednego kamiennego elementu). Jedyne, co zastanawia, to deska, która niegdyś przybita była do drzewa - dziś leży na ziemi. Widnieje na niej wyryty drukowanymi literami napis:
JA JESTEM ŚWIATŁOŚCIĄ ŚWIATA.
Współcześni mieszkańcy zarówno Stilo, jak i niedalekiego Sasina nie potrafią powiedzieć czegokolwiek na temat tej nekropolii. Nikt jej nie pamięta i nie kojarzy.
Wysnuliśmy nawet swego czasu przypuszczenie, że po pierwsze: cmentarz ten był bardzo stary i przestał istnieć jeszcze przed wojną, po drugie: że w tym miejscu urządzono kiedyś doraźny pochówek, np. poepidemiczny lub dużej liczby zwłok wyrzuconych przez morze na skutek katastrofy statku, co w dawnych czasach nie należało do rzadkości. Stąd brak śladów po mogiłach. To są oczywiście spekulacje. Gdyby rzeczywiście był to cmentarz dla zmarłych mieszkańców Stilo, to być może udałoby się natrafić na jakieś pozostałości metalowych elementów cmentarnych. W tamtych czasach przy niemal wszystkich grobach stały metalowe krzyże, a często metalowe ogrodzenia mogił. Tak czy inaczej nekropolia ta musiała być niewielka, gdyż liczba mieszkańców Stilo aż do końca XIX w. nie przekraczała 10 osób (1895 - 8 mieszkańców), a po uruchomieniu latarni morskiej w 1906 r. ich liczba nie przekraczała 25 mieszkańców.
Konsultowaliśmy się w tej sprawie także z panem J. Gburczykiem, który od wielu lat interesuje się historią Łeby i okolic i co ciekawe - nasze spekulacje się pokrywały.
Temat dawnego cmentarza w Stilo jest dla nas wciąż tematem otwartym. Z pewnościę jeszcze nie raz będziemy penetrować ten teren.
PS. Jeżeli ktoś z Państwa wie coś na temat cmentarza na Stilo, posiada jakiekolwiek informacje, to prosimy o kontakt.
Wysnuliśmy nawet swego czasu przypuszczenie, że po pierwsze: cmentarz ten był bardzo stary i przestał istnieć jeszcze przed wojną, po drugie: że w tym miejscu urządzono kiedyś doraźny pochówek, np. poepidemiczny lub dużej liczby zwłok wyrzuconych przez morze na skutek katastrofy statku, co w dawnych czasach nie należało do rzadkości. Stąd brak śladów po mogiłach. To są oczywiście spekulacje. Gdyby rzeczywiście był to cmentarz dla zmarłych mieszkańców Stilo, to być może udałoby się natrafić na jakieś pozostałości metalowych elementów cmentarnych. W tamtych czasach przy niemal wszystkich grobach stały metalowe krzyże, a często metalowe ogrodzenia mogił. Tak czy inaczej nekropolia ta musiała być niewielka, gdyż liczba mieszkańców Stilo aż do końca XIX w. nie przekraczała 10 osób (1895 - 8 mieszkańców), a po uruchomieniu latarni morskiej w 1906 r. ich liczba nie przekraczała 25 mieszkańców.
Konsultowaliśmy się w tej sprawie także z panem J. Gburczykiem, który od wielu lat interesuje się historią Łeby i okolic i co ciekawe - nasze spekulacje się pokrywały.
Temat dawnego cmentarza w Stilo jest dla nas wciąż tematem otwartym. Z pewnościę jeszcze nie raz będziemy penetrować ten teren.
PS. Jeżeli ktoś z Państwa wie coś na temat cmentarza na Stilo, posiada jakiekolwiek informacje, to prosimy o kontakt.
Źródło:
1. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza na Stilo /rok 2014/.
1. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza na Stilo /rok 2014/.
Konsultacja:
Jarosław Gburczyk