FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Szczenurze (woj.pomorskie)

Szczenurze (niem. Schönehr) to wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie lęborskim, w gminie Wicko. 

Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1402. Do 1781 roku miejscowość była własnością rodu von Weiher, potem przeszła na własność rodziny von Somnitz. Ostatnim właścicielem dóbr był Reinhard von Hanstein – on też w roku 1911 sprzedał większą część majątku Pommersche Ansiedlungsgesellschaft. Ta zaś obszar ten rozpalcelowała i przydzieliła 22 gospodarzom. Reszta majątku (199 ha) aż do lat 20.XX wieku stanowiła własność domu kuracyjnego w Łebie, który prowadził Maximilian Nitschke. Po 1939 roku ostatnim niemieckim właścicielem był Walter Hespe.

Cmentarz.
Cmentarz znajduje się w środkowo zachodniej części wsi za leśniczówką, przy brukowanej drodze w kierunku Wrześcienka (dziś przy drodze asfaltowej). Składa się z dwóch części: zachodnia – to stary cmentarz najprawdopodobniej z przełomu XVIII i XIX wieku, wschodnia część to powstała w II połowie XIX wieku nekropolia, na której pierwotnie znajdowała się również kaplica.
Najstarszy istniejący nagrobek znajdujący się na cmentarzu pochodzi z roku 1869. Teren wschodniej części zajmował obszar 0,57 ha.
Zachodnia (starsza) część cmentarza jest zniwelowana. Jakiegokolwiek ogrodzenia brak. Eksplorując teren można natrafić na nieliczne podstawy pod krzyż, zapadnięte i zarośnięte kamienne ramy mogił. Niedaleko ''wejścia'' stoją zaledwie dwie kamienne stele nagrobne.
Wschodnia część cmentarza zachowała się znacznie lepiej, pomimo tego, że większość nagrobków również jest już zdewastowana. Doskonale widoczne jest wejście na cmentarz. Odnajdziemy również pozostałości słupów bramy wejściowej.
Obecnie można naliczyć około 20 istniejących jeszcze mogił pojedynczych wśród których znajdują się nagrobki nadające się do identyfikacji (niektóre z nich zachowały w całości tablice nagrobne). Na terenie cmentarza znajdują się również dwa podwójne nagrobki oraz trzy groby dziecięce. Gdzieniegdzie leżą przewrócone (nieliczne jeszcze stoją) postumenty w kształcie pnia drzew.
Do II połowy XIX wieku na terenie nekropolii znajdowało się 19 wolno stojących nagrobków, do roku 1945 ich ilość wzrosła do 71. Obecnie można odczytać kilka z istniejących grobów. Widoczny i czytelny jest na przykład postument pod krzyż z tablicą nagrobną z napisem:

Willi Bork
*6.2.1904 †23.11.1926

Widoczna jest również kamienna tablica, na której można odczytać datę:

1793-1869

Mniej więcej w centralnej części nekropolii niepozorny nagrobek z drewnianym krzyżem odkrywa przed nami miejsce pochówku dawnego właściciela majątku w Szczenurzy. Niechlujnie wyryty napis:

Maximilian Nitschke
geb.22.8.1895
gest.28.12.1921

Zaraz naprzeciw bramy wejściowej w centrum cmentarza znajduje się kamień z tablicą ku czci żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. Ufundowany został w roku 1921. Dookoła widoczne są pozostałości słupków po ogrodzeniu w kształcie koła. 
Jest to granitowy pomnik o wys. ok. 200 cm w formie zbliżonej do prostokąta płyty o wymiarach 150 x 90 x 30 cm. postawionej na podstawie z kamiennych kostek. Na przedniej płaszczyźnie płyty czarna tablica inskrypcyjna ozdobiona motywem liści jemioły i dębu. Pomnik zwieńczony był niegdyś wizerunkiem orła z szeroko rozłożonymi skrzydłami.

Tekst:

Mit Gott 
 fűr Konig und Vaterland 
 starben den Heldentod im Weltkriege 
 1914-18.
Tłumaczenie:

Z Bogiem za Króla i Ojczyznę polegli śmiercią bohaterską w czasie Wojny Światowej 1914-18.

Nazwiska poległych:

Kan[onier] Rich[ard] Godelmann 12.9.14 Frankr[eich]
L[an]dst[urmann] 
Karl Birr 10.10.14 Russl[and]
Musk[etier] 
Paul Mielke 19.11.14 Russl[and] 
Ers[atz] Res[erve] 
Emil Kebschull 10.12.14 Russl[and]
Gef[reiter] 
Max Falk 31.1.15 Russl[and]
U[ntero]ff[i]z[ier] 
Wilh[elm] Schrőder 15.3.15 Russl[and]
Gef[reiter] 
Otto Pigorsch 20.5.15 Galiz[ien]
Musk[etier] 
Emil Kamin 6.6.15 Galiz[ien]
Musk[etier] 
Walt[er] Paul 17.7.15 Russl[and]
Res[ervist 
Otto Schrőder 25.9.15 Frankr[eich]
L[an]dst[urmann] 
Ferd[inand] Golchert 25.12.16 Heimat
U[ntero]ff[i]z[ier] 
Herm[ann] Rateuke 14.1.17 Lazarett
Masch. M[atrose] 
Willi Paul 25.2.17 U 43 Nordsee
Ers[te] Res[erve] 
Karl Trojahn 7.6.17 Frankr[eich]
Musk[etier] 
Walt[er] Krauzusch 28.10.17 Belg[ien]
Gefr[eiter] 
Gust[av] Kunze 30.12.17 Frankr[eich]
G[a]rd[e] sch[ütze] 
Walt[er] Pardeyke 28 .. 18 Frankr[eich]
Musk[etier] 
Paul Junga 29.4.18 Frankr[eich]
L[an]dst[urmann] 
Friedr[ich] Bresinke 21.7.18 Heimat
Jäg[er] 
Paul Brüschke 21.8.18 Frankr[eich]
V[i]z[e]f[eld]w[ebel] 
Herm[ann] Pigorsch 8.9.18 Lazarett
Gef[reiter] 
Aug[ust] Horn 16.10.18 Lazarett
Jäg[er] Friedr[ich] Mielke 21.10.18 
Frankr[eich]Kan[onier] 
Paul Pigorsch 14.11.18 Heimat

Die dankbare Gemeinde Schőnehr

Z wdzięcznością mieszkańcy Szczenurza

Za kamieniem pamiątkowym wciąż widoczne są sklepienia piwnic kaplicy cmentarnej.

W dobrym stanie zachował się drzewostan cmentarza. We wschodniej części cmentarza starodrzew został wycięty, teren wtórnie zalesiony. W zachodniej części zachowany w dużej części starodrzew. Wciąż widoczna jest aleja lipowa. Teren jest zarośnięty i występują tu liczne samosiejki.

Ogólny stan zachowania cmentarza jest zły. Nekropolia jest zdewastowana i narażona na dalsze dewstacje. W części zachodniej cmentarza z mogił pozostało się już naprawdę niewiele - większość z nich została usunięta. Za jakiś czas w ogóle nie będzie po niej śladu. 
Z uwagi na walory historyczne cmentarza, mamy nadzieję, że Urząd Ochrony Zabytków podejmie działania mające na celu renowację nagrobków czy pielęgnację terenu w ogóle.
Część zachodnia cmentarza
Część wschodnia cmentarza


Kamień z tablicą ku czci żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. Na górze doskonale widoczny orzeł, w tle zaś nieistniejąca już dziś kaplica cmentarna [lata 20-te XX wieku].
Teren cmentarza ewangelickiego w Szczenurzy w latach 80-tych XX wieku.
Źródło:
1. http://pommerndatenbank.de/
2. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Szczenurzy /2014 rok/.
Konsultacja:
Warcisław Machura