Toliszczek (woj.pomorskie)
Majątek ziemski Toliszczek znany jest od 1810 roku. Wówczas to szlachcic von Kurowski, właściciel Prusiewa, Strzebielinka i Brzyna zawarł układ z nadleśniczym Hüllnerem o połączeniu 2 części ziemi, jednej zwanej Heideland i drugiej należącej do Prusiewa. Powstały w ten sposób majątek Hüllner otrzymał w wieczystą dzierżawę.
Około połowy XIX w. posiadłość czasowo nie miała użytkownika. W 1869 r. Toliszczek notowany był jako folwark szlachecki Franza Retzlasse i posiada 84 mieszkańców. Na początku lat 70-tych XIX w. majątek miał dwóch właścicieli i decyzją sejmiku powiatowego z 1873 r. część dóbr, którą posiadała wówczas rodzina Lützow podniesiona została do rangi samodzielnego majątku, zaś druga część została przyłączona do Strzebielinka.
Około połowy XIX w. posiadłość czasowo nie miała użytkownika. W 1869 r. Toliszczek notowany był jako folwark szlachecki Franza Retzlasse i posiada 84 mieszkańców. Na początku lat 70-tych XIX w. majątek miał dwóch właścicieli i decyzją sejmiku powiatowego z 1873 r. część dóbr, którą posiadała wówczas rodzina Lützow podniesiona została do rangi samodzielnego majątku, zaś druga część została przyłączona do Strzebielinka.
W 1920 r. Toliszczek został zajęty za długi właścicieli przez Izbę Skarbową, grunty rozparcelowano, a folwark przeszedł w ręce pani von
Vorlutz. W czasie II wojny światowej w Toliszczku mieścił się jeniecki obóz przejściowy.
Vorlutz. W czasie II wojny światowej w Toliszczku mieścił się jeniecki obóz przejściowy.
Cmentarz.
Na niewielkich rozmiarów cmentarz (a raczej to, co z niego pozostało), natrafimy na północny wschód od wsi. Można go odnaleźć dość łatwo, ponieważ znajduje się w charakterystycznym śródpolnym zadrzewieniu.
Cmentarz jest wręcz miniaturowych rozmiarów i nie zostało się po nim wiele.
Eksplorując jego teren natrafimy na kilka pojedynczych nagrobków w opłakanym stanie. Są to kamienne ramy wyznaczające mogiłę, kilka podstaw pod krzyż z ułamanymi krzyżami żeliwnymi, jak również kamienne płyty nagrobne bez tablic. Na jednej z mogił można zauważyć roztrzaskaną tablicę, z której jednak nie dowiemy się nic oprócz tego, że mężczyzna tam pochowany (o imieniu najprawdopodobniej August) urodził się 13.4.1873 roku.
Teren cmentarza jest mocno zaśmiecony i zarośnięty roślinnością.
Źródło:
1. F. Lorentz; Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem
2. Gmina Gniewino 2011; Plan Odnowy Miejscowości Bychowo i Toliszczek na lata 2011-2018