FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Żarnowska (woj.pomorskie)

Żarnowska (niem. Zarnowske), to wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie lęborskim, w gminie Wicko nad wschodnim brzegiem jeziora Łebsko (wschodnia granica Słowińskiego Parku Narodowego w odległości 2 kilometrów od drogi wojewódzkiej nr 214 i 4 kilometrów od Łeby. 
W ostatnich latach Żarnowska przekształciła się w wioskę turystyczno-letniskową, a jej baza ciągle jest w fazie rozwoju. Linia brzegowa jeziora Łebsko jest idealnym miejscem do uprawiania windsurfingu, a także kitesurfingu, fragment brzegu wydzielono na kąpielisko, przy którym znajduje się taras widokowy. Na zachodnim skraju wsi, tuż na granicy Słowińskiego Parku Narodowego rozległa łąka jest areną corocznych rykowisk jeleni.
Znajduje się tu kościół filialny pod wezwaniem św. Brata Alberta (parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Łebie), w którym to znajdują się relikwie polskiego zakonnika.

W roku 1747 po raz pierwszy słyszano o Czarnowske, wcześniejszej nazwie dzisiejszej miejscowości Lebafelde. Na pochodzącej z 1618 roku mapie Lubiniusa będącej w posiadaniu nauczyciela Weyerke, Czarnowske nie jest zaznaczona, tylko Lebe jako Łeba. Pierwotnie w tej miejscowości znajdowały się pastwiska do wypasu bydła i koni, należących do mieszkańców Łeby. 
Przy wjeździe do dzisiejszej wsi stała chata pasterska kryta słomą i bez komina. W czasach Fryderyka Wielkiego (1740-1786) wybudowano trzy chaty właścicieli Zuchorsa, Warnacka i Dauny.
Starsi mieszkańcy opowiadają do dzisiaj, że słyszeli od swoich przodków, iż w Lebafelde stacjonowało wojsko. 
Zasiedlanie osady przebiegało wolno i w początkowym okresie ograniczało się się do krewnych założycieli. Dopiero 22 lata po założeniu wsi zacząli osiedlać się tu obcy, niespokrewnieni i niespowinowaceni z rodziną Schoth. Kolejne budynki były stawiane jeden obok drugiego, tak, że z czasem wieś nabrała charakteru regularnej ulicówki.
Innymi wsiami w okolicy posiadającymi podobny charakter zabudowy ulicowej są m.in. Białogarda, Łebień i Sasino. W owym czasie, na ziemi lęborskiej aż 1/4 terenów nadających się do wykorzystania rolniczego leżała odłogiem. Grunty orne, pastwiska i parcele, na których kolonizatorzy w Sarnowske lokowali swoje gospodarstwa należały do Łeby, dlatego osada była uważana za część miasta.
Dopiero w roku 1835 wieś występuje jako samodzielna jednostka terytorialna, pod nazwą Czarnowske. Najstarsze ślady używania tej nazwy wywodzą się z końca XVIII w. Ostateczny powrót w ramy administracyjne miasta nastąpił po roku 1861. W roku 1925 nazwa wsi została ponownie zmieniona i do zakończenia II wojny światowej nazywała się Lebafelde (można to rozumieć, jako Łeba-wybudowanie).
Około 1748 roku Martin i Christian Szot, przypuszczalnie dwaj bracia, wyszukali sobie nowe miejsce do osiedlenia i nazwali je Sarnowske. Ten rok należy postrzegać jako datę powstania wsi. Grunty, na których zamieszkali należały do miasta Łeby. Obaj byli w najlepszym wieku dla mężczyzny, żonaci i posiadali po jednym dziecku. Z teściami Martina było ich razem 8 osób. Każda z rodzin braci dorobiła się jeszcze trójki dalszych dzieci.
Po śmierci żony Christiana w 1759 roku, ożenił się on ponownie, a w późniejszym okresie po raz trzeci. Do późnej starości miał z trzecią żoną jeszcze małe dzieci. Po raz ostatni został ojcem w wieku 71 lat! W międzyczasie jego najstarszy syn Paul Matthias ożenił się w 1775 roku z Dorothe’ą Elisabeth Foss z Dammbe (nieistniejąca już osada na Mierzei Łebskiej) i utworzył nową rodzinę.
W 1930 roku, jak już wspominał dr Alpermann, liczba mieszkańców wynosiła 643 osoby. 25 osób zajmowało się wyłącznie rybactwem, a 10 równocześnie rybactwem i rolnictwem. Pozostała część ludności czynna zawodowo głównie zajmowała się rolnictwem, a pewien odsetek pracował w Łebie, w rzemiośle, przetwórstwie i rybołówstwie oraz jako robotnicy portowi.
Cmentarz.
Cmentarz w Żarnowskiej położony jest w południowo-zachodniej części miejscowości, przy szlaku turystycznym do Kluk. Cmentarz znajduje się na wzniesieniu obok kościoła. Wejście na cmentarz znajduje się od strony budynku. 
Żarnowska nekropolia jest właściwie czynna do dnia dzisiejszego i z dawnej przynależności ewangelickiej przekształciła się w katolicką. Z dokumentów, jakie udało nam się uzyskać wynika, że została założona jeszcze przed rokiem 1920 (jednak tabliczka przy kościele wskazuje datę znacznie starszą). Obecnie jej powierzchnia wynosi 0,3 ha.
Cmentarz ten został zachowany w całkiem niezłym stanie. Bardzo dobrze czytelny jest jego układ - teren ogranicza linia lasu i łąki.
Nagrobki w wielu miejscach zachowały się bardzo dobrze. Dotyczy to zwłaszcza tablic nagrobnych (również tych w kształcie krzyża), na których bez problemu można odczytać dane osoby tam pochowanej. Jeden z najstarszych nagrobków na cmentarzu, zachowany jest w doskonałym stanie. Na granitowym krzyżu stojącym na kamiennym postumencie odczytamy:

Hier ruhen in Frieden
main lieber Mann
der Altfizer
Wilhelm Schoth
*9.10.1850  †18.12.1935

Takich wspaniale zachowanych granitowych postunemtów jest tu naprawdę wiele.
To, co od razu rzuca się w oczy wchodząc na teren cmentarza, to bardzo dobrze zachowane i zakonserwowane żeliwne tabliczki nagrobne, przytwierdzone do ściany kościoła. 
Napis przy kościele informuje, że jest to:

,,Miejsce pamięci byłego cmentarza niemieckiego 
z lat 1780-1957 w Żarnowskiej, 
do 1925 zwanej Czarnowske''

Eksplorując teren żarnowskiej nekropolii można zauważyć, że ona również nie uniknęła losu dewastacji terenu. Kilkanaście nagrobków jest zniszczonych, granitowe krzyże pęknięte i przewrócone. Znajdziemy również wiele mogił zapadniętych oraz znaczną ilość kamiennych podstaw pod krzyż żeliwny - tych niestety brak. W centralnej części cmentarza znajduje się piękny kamienny postument dość pokaźnej wielkości z krzyżem. Tablica nagrobna informuje nas, że pochowani zostali tam:

Martha Bock
geb. Neubüsen
*31.10.1864  †21.9.1926
und ihr Ehemann
der Lehrer
Leo Bock
*4.5.1866  †11.10.1930

Od strony drogi stoi kilka nagrobków ,,usypanych'' z drewnianymi krzyżami i przytwierdzonymi do nich metalowymi tabliczkami z nazwiskami osób tam pochowanych.

Układ kwater na cmentarzu jest częściowo zatarty. Jednak można przypuszczać, że był on dwutraktowy.

Starodrzew został w większości wycięty. Pojawiły się jednak liczne samosiejki i nowe nasadzenia.
Teren miejscami jest dość gęsto zarośnięty.
Źródło:
1. Krużycki W. ,,Ewangelickie cmentarze gminy Wicko''
2. Lorentz F.  ,,Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem"
3. http://historialeby.pl.tl