FotoExploracje  Lębork dokumentacja fotograficzna opuszczonych miejsc i cmentarzy

Łeba (woj.pomorskie) - cmentarz parkowy

Łeba (niem. Leba), to drugie co do wielkości miasto ziemi lęborskiej, a obecnie powiatu lęborskiego, leży u ujścia rzeki Łeby do morza, między przybrzeżnymi jeziorami Łebsko i Sarbsko. Posiada niepowtarzalne walory wypoczynkowe, turystyczne i uzdrowiskowe, umożliwiające jej konkurowanie z Ustką o miano Letniej Stolicy Polski, a z Sopotem o miano Perły Bałtyku.
Dzieje Łeby od samego początku związane są ze Słowińcami i Kaszubami Nadłabskimi. Pierwsza historyczna wzmianka o osadzie pochodzi z 1282 r. Była to Słowińska wioska, zlokalizowana po zachodniej stronie rzeki , zamieszkała przez rybaków, szkutników i żeglarzy . W 1309 roku Łebą, jak i całym Pomorzem Gdańskim zawładnęli Krzyżacy .Pod ich panowaniem osada przekształciła się w miasto , otrzymując w 1357 roku lubeckie prawa miejskie.
Krzyżacy utracili władzę nad Łebą ostatecznie po wojnie trzynastoletniej. W roku 1466 miasto przeszło w leno książąt pomorskich, którzy władali nim do 1637 roku. Z tą datą Łeba przeszła na 20 lat pod bezpośrednie panowanie Korony polskiej. Kolejno władzę nad miastem sprawowała Brandenburgia i od 1773 roku Prusy, następnie państwo niemieckie.
W granicach Polski miasto znajduje się od 1945 roku. Po zakończeniu I wojny światowej Łeba stała się ulubionym letniskiem niemieckiej bohemy lat 20-tych . Malarze przebywający tu wśród nieokiełzanej przyrody odnajdywali tematy do swych prac. Jeden z największych niemieckich ekspresjonistów, Max Pechstein związał się z Łebą na stałe. Historia Łeby to klęski żywiołowe , często zagrażające temu kwitnącemu miastu. W 1558 roku po serii bardzo silnych niszczących sztormów, mieszkańcy postanawiają przenieść miasto na wschód od ujścia rzeki Łeby. W 1570 roku ponowny potężny huragan dokonał ostatecznego zniszczenia, to co zostało po starej Łebie z czasem zasypały ruchome piaski.
Ocalał tylko mały fragment starego kościoła, który przypomina dziś mieszkańcom o tamtych czasach [o ruinach kościoła św. Mikołaja można przyczytać TUTAJ]. Budowa nowego osiedla, zalążka obecnej Łeby, trwała około 12 lat . Wiek XVIII to kolejne stulecie walki mieszkańców z nieustającymi żywiołami o utrzymanie miasta. Dopiero druga połowa wieku XIX przyniosła rozwój gospodarczy miasta, kiedy to przystąpiono do prac mających na celu ochronę Łeby przed kataklizmami.

Cmentarz.
Dawny cmentarz ewangelicki znajdował się przy dzisiejszej ulicy Parkowej. Był on niewielkich rozmiarów i już w początkowych latach XX wieku brak na nim było wolnych miejsc do dalszych pochówków. Zdarzało się, że pochówków dokonywano jedynie w grobach już istniejących, w których chowano kilku członków rodziny bądź też w grobach rodzinnych. Całkowicie zaniechano na nim pochowków po roku 1945, kiedy to z Łeby wysiedlono Niemców.
Kiedy w latach 80-tych XX wieku postanowiono wybudować nowe osiedle domków jednorodzinnych - wówczas powstały ulica Parkowa, Mickiewicza oraz Słowackiego - władze miasta postanowiły dokonać ekshumacji grobów, znajdujących się na tym cmentarzu. 
Z inicjatywy dawnych mieszkańców zrzeszonych w Związku Łebian (Bund der Lebaer) i władz miejskich, miejsce po dawnej łebskiej nekropolii zostało upamiętnione - 23 maja 1993 roku dokonano poświęcenia kamienia, wspominającego zmarłych z miejscowej parafii. Informuje o tym stosowny napis na kamieniu w języku polskim, niemieckim i kaszubskim.

Dziś, oprócz wspomnianego pamiątkowego kamienia, na terenie dawnej nekropolii można odnaleźć jej nieliczne pozostałości. Zachował się kamienny murek, który wyznaczał teren cmentarza. W jego obrębie odnajdziemy pozostałości żeliwnych ogrodzeń, które dziś wrosły już w drzewa. Natrafimy również na poprzewracane kamienne elementy nagrobne, zniszczone podstawy pod krzyż czy fragmenty nagrobków po części zakopane w ziemi. 
Na jednym z drzew wisi żeliwny krzyż z nagrobka dziecięcego, z poblakłą porcelanową tabliczką, na której można odczytać:

Hier ruhet in Gott
unser liebes Töchterchen
Antonie Schuke.
geb. 11. Novbr. 1898.
gest. 26. Janr. 1899.

Na cmentarzu tym pochowany był m.in. mistrz murarski - Julius Schultz (1876-1939).
Źródło:
1. Budkowski W., Mikusiński P.; Ziemia Lęborska. Przewodnik turystyczny; Lębork 2012
2. http://historialeby.pl.tl
3. http://www.leba.pl
4. Na podstawie zebranych materiałów sporządzonych podczas oględzin terenu ewangelickiego cmentarza w Łebie /2016 rok/.