Grudziądz (woj. kujawsko-pomorskie) - Cmentarz Wojenny

Grudziądz (niem. Graudenz) – miasto na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim położone na prawym brzegu Wisły.
Najstarsze ślady bytności człowieka na tym terenie sięgają okresu późnego paleolitu, ok. 8000 lat p.n.e.

Miasto zostało lokowane w roku 1291 na prawie chełmińskim. W dawnych tekstach występuje pod różnymi określeniami: Grudenc, Grudencz, Grawdencz, Graudentum, Grudentz, Grudenz, Graudenz. Badacze od wielu lat spierają się o etymologiczne znaczenie nazwy. Część z nich wskazuje, iż nazwa pochodzi od wyrazu gród, inni twierdzą, że od grudzistej ziemi, bogato występującej na tym terenie. Jeszcze inni uważają, iż jest ona pochodzenia pruskiego, co związane było z przenikaniem na linię Wisły żywiołu pruskiego.

Cmentarz Wojenny.

Nieczynny już cmentarz o powierzchni 8200 m² znajduje się w okolicach cytadeli grudziądzkiej, przy ulicy 18. Pułku Ułanów Pomorskich.

Od samego początku był cmentarzem wielowyznaniowym i powstał w 1923 roku z inicjatywy proboszcza parafii wojskowej ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi dla żołnierzy garnizonu grudziądzkiego i ich rodzin.

Obecnie na Cmentarzu Wojennym znajdują się groby żołnierzy polskich zmarłych w okresie międzywojennym, kwatery jeńców alianckich zmarłych w Grudziądzu w latach 1940-1945, duża kwatera żołnierzy radzieckich, a także nieoznaczone miejsce spoczynku żołnierzy niemieckich. W okresie międzywojennym na Cmentarzu chowano głównie zmarłych żołnierzy grudziądzkiego garnizonu. Z lat 20. zachowały się długie rzędy jednakowych nagrobków oznaczonych krzyżami i metalowymi tabliczkami. Łącznie w 11 rzędach znajduje się 285 takich mogił. Są to groby żołnierzy polskich zmarłych w okresie międzywojennym w grudziądzkim lazarecie. Wśród nich żołnierze różnych jednostek - wielu ułanów, strzelców piechoty, ale także np. marynarze.
Wśród mogił żołnierzy radzieckich w grudniu 1945 roku wzniesiono obelisk w formie cokołu zwieńczonego czerwoną gwiazdą z tablicą o treści:

„Cześć poległym bohaterom

Armii Czerwonej.

Grudziądz 1945”.

Na terenie cmentarza znajduję się jeszcze drugi pomnik poświęcony żołnierzom radzieckim także z dwujęzycznym napisem o treści:

„Cześć bohaterom

Armii Czerwonej

poległym

we wspólnej

walce o wolność,

niepodległość

narodu polskiego.

Miasto Grudziądz

6 III 1945”.

Pomnik ten funkcjonujący pod nazwą Pomnik Wdzięczności znajdował się początkowo na Placu Wolności (obecnie Niepodległości) skąd w 1993 roku został przeniesiony na Cmentarz Wojenny.

W 2022 roku tuż przed Wszystkimi Świętymi, członkowie Stowarzyszenia Grudziądz Semper Fidelis ruszyli na Cmentarz Wojenny, gdzie zabrali się za porządkowanie i odświeżenie trzech kwater Żołnierzy Polskich.

- Te trzy kwatery to początek naszej akcji, która będzie trwać tak długo dopóki ostatnia kwatera nie zostanie odświeżona. - zapowiada Roman Sarnowski z Grudziądz Semper Fidelis.

PS. Jeśli chodzi o ulokowanie Cmentarza Wojennego, został on na mapach Google źle ulokowany i podpisany jako ,,Dolny Cmentarz Garnizonowy'', zaś mianem ,,Górnego Cmentarza Garnizowanego'' został oznaczony cmentarz ewangelicki, o którym napisaliśmy tutaj. Ten jednak znajduje się przy ulicy Grunwaldzkiej, a nie jak podano w Google Maps na ulicy Zawiszy Czarnego.